Air Quality Index (AQI) એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ શું છે અને તે શું સૂચવે છે..????
પર્યાવરણીય પ્રદૂષણની સમસ્યા વિશ્વ માટે એક નવો પડકાર બની ગયો છે. દર વર્ષે ઓક્ટોબર અને નવેમ્બર મહિનામાં દિલ્હીમાં પ્રદૂષણની સ્થિતિ બગડવા લાગે છે. આ પ્રદૂષણની સમસ્યાને માપવા માટે, ભારતમાં રાષ્ટ્રીય હવા ગુણવત્તા સૂચક – एयर क्वालिटी इंडेक्स (AQI) 17 સપ્ટેમ્બર 2014ના રોજ નવી દિલ્હીમાં સ્વચ્છ ભારત અભિયાન હેઠળ શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો.
હવાની ગુણવત્તા માપવા માટે વિશ્વના વિવિધ દેશોમાં હવા ગુણવત્તા સૂચકાંકો બનાવવામાં આવ્યા છે. આ સૂચકાંકો દેશમાં હવાની ગુણવત્તાને માપે છે અને જણાવે છે કે હવામાં નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ, કાર્બન મોનોક્સાઇડ અને સલ્ફર ડાયોક્સાઇડનું પ્રમાણ વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા દ્વારા નિર્ધારિત માપદંડ કરતાં વધી ગયું છે કે કેમ.
નેશનલ એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ (AQI) ભારતમાં વપરાય છે, જ્યારે કેનેડામાં એર ક્વોલિટી હેલ્થ ઈન્ડેક્સ, મલેશિયામાં એર પોલ્યુશન ઈન્ડેક્સ અને સિંગાપોરમાં પોલ્યુટન્ટ સ્ટાન્ડર્ડ ઈન્ડેક્સનો ઉપયોગ થાય છે. બેઈજિંગ, પેરિસ સહિત એવા ઘણા શહેરો છે જ્યાં ‘પોલ્યુશન ઈમરજન્સી’ જાહેર કરવામાં આવી છે. જોકે, તાજેતરમાં ભારતમાં પણ ‘પોલ્યુશન ઈમરજન્સી’ જાહેર કરવામાં આવી હતી.💨💨💨
શું વાયુ પ્રદૂષણથી મગજના ગંભીર રોગો થઇ શકે છે…????
“ગ્લોબલ બર્ડન ઓફ ડિસીઝ”ના હાલના એક અભ્યાસ મુજબ વાયુ પ્રદૂષણ લકવા એટલે કે પક્ષઘાત માટેના પરિબળોમાં ૩૦ ટકા જેટલું જવાબદાર છે. ભારતમાં આશરે દર વર્ષે ૧ લાખે ૧૫૦ને પક્ષઘાત થાય છે. વિશ્વમાં દર ૨ સેકન્ડે એક વ્યક્તિને પક્ષઘાત થાય છે, જેમાંથી ૩૦ ટકા લોકો ૧ થી ૪ અઠવાડિયામાં મૃત્યુ પામે છે. વિશ્વભરમાં લગભગ ૮૦ મિલિયન સ્ટ્રોકથી બચી ગયેલા દર્દીઓ છે જેમાંથી ૫૦ મિલિયનથી વધુ લોકો કાયમી અપંગતા સાથે જીવે છે. લકવા ઉપરાંત વાયુ પ્રદૂષણની મગજ પર આશંકિત અસર એક ઊભરતો અને ચિંતાજનક મુદ્દો છે. વાયુ પ્રદૂષણ એ મગજના લકવા અને કેટલાક ન્યુરો-ડિજનરેટીવ રોગો જેવા કે ડિમેન્સિયા માટેનું એવું જોખમી પરિબળ છે જેને બદલી શકાય છે અને તેથી મગજ ના આવા ગંભીર રોગોને રોકવામાં મદદ મળી શકે છે. ખાસ કરીને ભારત જેવા મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશ માટે વાયુ પ્રદૂષણની અસરો આવનારા દિવસોમાં બહુજ ગંભીર બની શકે છે.💨💨💨
તમારા વિસ્તારની હવાની ગુણવત્તા તપાસવા અહી click કરો.
હવા ગુણવત્તા સૂચઆંક શું છે…????
અન્ય ઈન્ડેક્સની જેમ એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ પણ હવાની ગુણવત્તા જણાવે છે. તે જણાવે છે કે હવામાં કેટલા વાયુઓ ભળે છે. હવાની ગુણવત્તાના આધારે આ ઇન્ડેક્સમાં 6 શ્રેણીઓ બનાવવામાં આવી છે. જેમ કે સારું, સંતોષકારક, થોડું પ્રદૂષિત, ખરાબ, ખૂબ ખરાબ અને ગંભીર. જેમ જેમ હવાની ગુણવત્તા બગડે છે, રેન્કિંગ સારીમાંથી નબળી અને પછી ગંભીર થઈ જાય છે.
ALSO READ:-side effects of using hand sanitizer(CLICK HERE)
હવા ગુણવત્તા સૂચકાંક મુખ્યત્વે 8 પ્રદૂષકો (PM10, PM2.5, NO2, SO2, CO, O3, NH3, અને Pb))થી બનેલો છે. વાયુ પ્રદૂષણનો અર્થ એ છે કે હવામાં સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ (SO2), નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ (NO2) અને કાર્બન મોનોક્સાઇડ (CO) નું પ્રમાણ વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા દ્વારા નિર્ધારિત માપદંડ કરતાં વધી જાય છે.💨
દિલ્હી જેવા શહેરોમાં વાયુ પ્રદૂષણની સમસ્યાને ભયંકર બનાવવામાં મુખ્ય ભૂમિકા હવામાં હાજર પીએમ 2.5 અને પીએમ 10 કણોની છે. જ્યારે હવામાં આ કણોનું સ્તર વધે છે, ત્યારે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થાય છે, આંખોમાં બળતરા થાય છે અને પરિસ્થિતિ એટલી ખરાબ છે કે દરેક દિલ્હીવાસી દરરોજ 21 સિગારેટ જેટલો ધુમાડો ગળી રહ્યો છે.
POLLUTED DELHI
હવા ગુણવત્તા સૂચકાંક શું સૂચવે છે…????
| હવા ગુણવત્તા | આરોગ્ય પર અસરો |
| સારું (0-50) | કંઈ નહીં |
| સંતોષકારક (51-100) | સંવેદનશીલ લોકોને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થઈ શકે છે. |
| સહેજ પ્રદૂષિત (101-200) | અસ્થમા અને હૃદયરોગ જેવા ફેફસાના રોગ ધરાવતા લોકો, બાળકો અને વૃદ્ધોને અગવડતાને કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડી શકે છે. |
| ખરાબ (201-300) | જો તે લાંબા સમય સુધી આ રીતે રહે છે, તો તે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને હૃદય રોગથી પીડિત લોકોને ઘણી અસુવિધા પેદા કરી શકે છે. |
| ખૂબ ખરાબ (301-400) | જો લાંબો સમય આમ જ રહે તો લોકોને શ્વાસ સંબંધી રોગ થઈ શકે છે. ફેફસાં અને હૃદયના રોગો ધરાવતા લોકો માટે અસર વધુ જોખમી હોઈ શકે છે. |
| ગંભીર(401-500) | આને ઈમરજન્સી કહેવામાં આવશે. સ્વસ્થ લોકોમાં પણ ખરાબ શ્વસન હોઈ શકે છે. ફેફસા/હૃદય રોગ ધરાવતા લોકોમાં અસર ગંભીર રીતે થઈ શકે છે. તેથી સંપૂર્ણપણે ઘરની અંદર રહો. |
તમારા વિસ્તારની હવાની ગુણવત્તા તપાસવા અહી click કરો.
વાયુ પ્રદૂષણની સામે શું પગલાં લઇ શકાય..????
વ્યક્તિગત સ્તરે વાયુના પ્રદૂષણની અસર ઓછી કરવા માટે આમાંના કેટલાંક પગલાંઓ લઇ શકાય છે.🌈🌈
- વ્યક્તિગત મોટરવાહનોના ઉપયોગને બદલે પબ્લિક વાહનવ્યવહાર કે શક્ય હોય તો સાઇકલિંગનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ,✅
- વધુ પ્રદૂષિત સમયગાળા દરમિયાન બહાર રહેવાનું ટાળવું જોઈએ,✅
- ટ્રાફિકજામની પરિસ્થિતિ ટાળવી જોઈએ ✅
- જરૂર પડે તો એન્ટીપોલ્યુશન માસ્ક (N95 ,N99) પહેરવો જોઈએ.✅
- ચાલતા જતા હોઈ ત્યારે મુખ્ય ટ્રાફિક-રૂટથી દૂર રહેવું જોઈએ.✅
- રેડ સિગ્નલ પર વાહન બન્ધ કરવું જોઈએ.✅
- ઘરમાં રસોઈ અને ગરમાવા માટે લાકડા અને બીજા બાયોમાસ ઇંધણનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળવું જોઈએ✅
- રસોડામાં ચિમનીનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ✅
- ઘરમાં હવાની મુકત અવરજવર માટે એક્ઝોસ્ટ ફેનનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.✅
- ખાસ કરીને જે દર્દીને પહેલેથી જ હૃદય અને મગજની તકલીફ હોય તેમણે હવાના પ્રદૂષણથી દૂર રહેવું જોઈએ.✅
🌈🌈 કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ સાથે મળીને 342 થી વધુ મોનિટરિંગ સ્ટેશનો સાથે દેશના 240 શહેરોને આવરી લેતા નેશનલ એર મોનિટરિંગ પ્રોગ્રામ (NAMP)નું સંચાલન કરી રહ્યું છે.
🌈🌈 સરકારે નવી દિલ્હીમાં વાયુ પ્રદૂષણને અંકુશમાં લેવા માટે અનેક પગલાં લીધાં છે, જેમાં ઓટો ફ્યુઅલ નીતિ મુજબ CNG આધારિત પરિવહનને પ્રોત્સાહન, ઓડ-ઈવન ફોર્મ્યુલાનો અમલ, વૃક્ષો પર પાણીનો છંટકાવ, બાંધકામ પ્રવૃત્તિઓ પર પ્રતિબંધ, રસ્તા પરથી ધૂળ દૂર કરવી, જાહેર પરિવહનને મજબૂત બનાવવું, કોલસા આધારિત થર્મલ પાવર પ્રોજેક્ટનું સંચાલન બંધ કરવું વગેરે.
અંતમાં એ કહેવું યોગ્ય રહેશે કે દરેક સમસ્યાના ઉકેલ માટે સરકાર તરફ જોવું યોગ્ય નથી, કોઈપણ સમસ્યાના ઉકેલ માટે લોકોની ભાગીદારી ખૂબ જ જરૂરી છે.
✅✅તમારા વિસ્તારની હવાની ગુણવત્તા જોવા માટે નીચેની link પર click કરો (ગુજરાતીમાં)
તમારા વિસ્તારની હવાની ગુણવત્તા તપાસવા અહી click કરો.
